Kendi basima SIV yapcam diye yediim naneleri anlatayim size de ibret olsun
azicik. Ayni durumlara dusmeyin.
Gecen yaz Fethiye’de Aspect’le dayanamayip bir full-stall denemistim,
frenleri birazcik erken birakmisim ki alet birazcik onume daliverdi, hani
soylerdiler de bu kadarini beklemiyodum, aleti frenlemek icin fren
iplerini yukariya dogru cekmem gerekmisti!!! sonra kanopimin yanindan hizla
gecip ucusuma titreye titreye devam etmistim.
Ondan once yine Fetiye’de kurban bayram’da Edel Atlas ile bir neg.spin
olayim olmustu, o siralar bol bol spiral(budak) ve wingover(rakkas)
deniyordum, sonra bi de rakkastan budaga gireyim dedim, once sola dogru bir
dalis akabinde saga dogru daha sert bir dalis ile spiral edecektim ama
illede ikincide spirale sokacam diye zavalli DHV1 aletin frenini oole bi
cekmisimki alet birden heryone dogru spiraller atmaya basladi(neg.spin)
(olayin icinden cekilmis video goruntuleri var, cok siki) Fethiye sahili bir
sagimda bir solumda bir altimda bir ustumde done done guzel bir SIV(!)
yapmis oldum istemeden de olsa.
Sonra yine ayni yerde ayni kanopiyle baska bir ucusta B-line stall
denemistim, bir tanesinde de kolonlari iyice yavas birakip aletin normal
ucusa nasil gectigini gorecektim, tahmin ettigim gibi oldu, kolonlari coook
yavas biraktim ve alet normal ucusa o kadar yumusak gecti ki (dalmadi bile)
bu olay cok hosuma gitti, ucusa devam ederken de aklimdan ” yav be bu aletin
B-line stall’i cok guzel, cok sakin vs..vs..” diye geciriyordum, boole
dusune dusune bir sure yol aldiktan(!) sonra, karsidan ruzgar esmedigini
farkettim!!! eheueuhue tahmin ettiginiz gibi kanopiyi deep-stall’da
unutmusuz. Durumu duzeltip yola devam ettim ama yine de kendi kendimle dalga
gecmeden edemedim..
Diger bir olay da EuroPG diye Metu gibi bir havacilik listesinden bana
gelmisti:
adam kulak kapatarak spiral yapmayi deniyormus, alet iyice hizlandiktan
sonra
frenleri cekemedigini(2 eliyle bile) fark ettmis aciyla,
olay adamin suda patlamasiyla son bulmus.
Gelelim kissadan hisse bolumune:
Oncelikle ne diyoduk? SIV ciddi bir istir, tecrubeli hocalar gozetiminde
uygun sartlarda uygun vs vs ile yapilmalidir diyoduk. “Don’t do it yourself”
gibi bisey yani, ama gel gor ki ulkemizde ucan insanlarin hemen hemen hic
biri bu isi kitabina uygun yapmamistir herhalde..
Insan haliyle yillardir uctugu kanopisini daha iyi tanimak, uzerindeki
hakimiyetini pekistirmek uzere SIV denen olayi yapmak istiyo, e simdi
Ingiltereden Jock Sanderson’u getirecek halimiz de yok, ben zaten sadece
kulak kapatacaktim diyerek basliyoruz olaya, kulak kapamak icin gozetmene
ihtiyac olmas nasi olsa. Derken insana biraz guven geliyo, gaz geliyo ve
basliyoruz diger numaralara, mesela spiral, arkadaslar ne diyodu?
“frenlerden birini cek , tut, bekle spiral olur, birakinca cikarsin” aaa
ne kadar basit..
havada hemen spirali deniyoruz, gercekten heyecan verici, muthis bi sey,
buraya
kadarki numaralari gayet basarilli (kazasiz) yaptiginiz icin biraz daha
guven geliyor, sonra ne vardi? B-line…..arkadaslar ne diyodu? “B
kolonlarini cek, stall olur, birakinca cikarsin” hadi bakalim bismillah diye
cekiyoruz B’leri aaa ne hos, birakiyoruz, alet guzelce dalip normal ucusa
geciyo, vay beee! gercekten de olaya “hakimsiniz”, sonra ne var? Asimetrik
Kapanma!! kulaga hos geliyor, arkadaslar ne diyodu? ” tek A kolonu cek,
aletin yarisi kapanir donmeye baslar, aksi taraftaki freni cek donusu
durdur, pompala ac” bu da cok zor gorunmuyo, irtifaniz 400m gayet emniyetli
hadi bakalim diye asiliyoruz bir A kolonuna saap diye kapaniyor kanopinin
yarisi “vaay cok heyecanli” derken kanopi de kapanan tarafa daliyor tabiiki
siz de soylenenler dogrultusunda donusu durdurmak icin karsi frene
asiliyorsunuz, (350m)donus yavasliyoooor ve birden alet sapitiyor(!) aksi
yone dooru donuyo gibi biseyler oluyo dunya bir asagida bir yukarida
(275m)bir sagda bir solda (cok cekip spine girmissiniz) donmeye basliyo,
panik icinde
fildir fildir donerken (200m)buna benzer bir durumdan cikmak icin frenleri
birakmak gerektigi akliniza geliyo ve frenleri birakiyorsunuz (175m) alet
biraz toparlanir gibi olup tekrar fildir fildir donmeye basliyor (kravat
olmus haberiniz bile yok, olsa da nasil halledilecegini bilmiyorsunuz, neyse
inince sorarsiniz “kanopinin bi tarafi o tarafina girince naapiyoduk?” diye)
(100m) tamam diyosunuz, yine ayni sey, frenleri birakinca
duzelecek……..ama zaten frenler tem gazda!!! (50m)
asagida arkadaslariniz kumsalda sizi seyrediyor” bu adam cok artiz”diye.
siz asagi arkadaslara bagiriyosunuz: “laaaaaaan, simdi neeyiiii
ceeekeeeceeez?” diye. (25m) (5m)(0m) CATIRRRRT (-2m)
ne oldu diye sormayin, arkadaslara rezil olup, utancinizdan yerin 2 dibine
de girmediniz, sadece
hakkin rahmetine kavustunuz o kadar.
E ama daha full-stall deneyecektik??? SIV yapacaktik hani??
Geyik bir yana, yukarida anlattigim olay bize pek de uzak bir ornek diil
(insallah sonu boyle bitmez) anlatmak istedigim seylerden biri bu isin neden
iyi bir gozetmen ile yapildigidir, gercek hayatta hata yaparsaniz veya
sikisirsaniz, bir bilene danisabilir, o konu hakkinda kitaplar
okuyabilirsiniz ve bir daha ayni duruma dusmessiniz, AMA havacilikta boyle
bir imkanimiz yoktur,havada bir sorunla karsilastiginizda yaninizda
danisacak kimse olmayacaktir ,yaninizda kitap olsa da okuyacak vaktinizin
olacagini sanmam. Bu yuzden havacilik buyuk olcude nazariyattan
olusur(teorik bilgiler) bunlar olmasa da ucabiliriz ama basimiz sikistiginda
da ziki tutariz! Gelelim SIV olayina, yukaridaki arkadasimizi ancak
deneyimli bir gozetmen kurtarabilirdi belki, pilotun icine dustugu boktan
durumun ne oldugunu anlar, cozumunu bilir ve telsizden komutlar vererek
arkadasin durumdan kicini kurtarmasini saglayabilirdi. Veya kurtarilamayacak
bir durum ise en azindan yedek atmasini hatirlatabilirdi.
.
SIV yaparken basiniza gelebilmesi ihtimali olan olaylari bilmedigimiz icin
bu kadar huzurlu bir sekilde hayatimizi tehlikeye atabiliyoruz.
Cogumuz ziki tutmanin esiginden dondugumuzun farkinda bile olmuyor.
Gercek bir SIV kursunda once yapilmasi planlanan haraketlerin teorisi
ogretilir, o haraketleri yaparken basiniza gelebilecek durumlar aciklanir,
nasil hazirlikli olunur, neler yapilir, nasil hissedillir, isin incelikleri
vs.
BU ISIN UZMANLARI TARAFINDAN( kulaktan dolma degil) ogretilir.
Havalanmadan once, yapacaginiz harakete tamamen hazirlikli ve olaya
hakim olabilecek durumda olursunuz. Ve buna ilave olarak asagida
telsizin bir ucunda BU ISIN UZMANI her an sizin yaninizda olup
yapacaginiz olasi hatalari duzelterek asagida
ogrendiginiz bilgileri pratige dokmenize yardimci olur.
Buna ragmen her sene yalasik 2-3 kisi bu kurslarda SIV egitimi alirken biraz
islanabiliyo.
Ben derim ki gelin bu olayi kendimiz kesfederek veya kulaktan dolma yalan
yanlis bilgilere dayanarak yapmayalim. ben sahsen Aspect’in frenlerini erken
birakinca yaklasik 180 derece(kdv dahil) onume( hatta altima) daldigini
kesfetmekten dolayi hic de hosnut oldugumu soyleyemem.
belki frenleri biraz daha erken biraksaydim kanopinin icine dusmem
kacinilmaz olabilirdi.
Insanlar ne derlerse desinler er yada gec soz dinlemeyip siz de uygun
oldugunu dusundugunuz bir yerde ve uygun oldugunu dusundugunuz bir zamanda
SIV yapmak icin kanopinizin muhtelif kolonlarini cekmeye baslarsaniz en
azindan alabileceginiz bazi onlemleri alin.
-En iyi bildiginiz, tanidiginiz,guvendiginiz,kisiden teorik bilgi
-Yine ayni kisiden telsiz ile assist olayi
– Can yelegi
– Hazir bekleyen tekne (Jocky 2 tane bekletiyo biri bozulur deyu)
– Cok Cok yeterli yukseklik
– Altinizda deniz
-Ustunuzde DHV2’den yuksek olmayan bir kanopi(hatta 1-2den de)
-hooknife
-daha aklima gelmeyen ve eksikligi yuzunden hayatinizdan
olabileceginiz birkac sey daha…..
yaw saat 04:00 olmus, yarin erken kalkacaktik….
ne anlatmak istedigimi umarim anlatabilmisimdir, biraz geyik oldu ama
naapiim idare ediverin.
PS: spinde giren cikan belli olmuyo :o)